احداث کارخانه و محیط های صنعتی

---

تمامی کارخانه ها با کاربری های گوناگون قبل از احداث و بره برداری علاوه بر طراحی های عمرانی و محاسباتی می بایست طراحی معماری و جانمایی برای واحدهای مورد نیاز بسته به کاربری آن کارخانه انجام شود.

اغلب کارخانه های موجود در ایران بر حسب نیاز در زمینی به مساحت مشخص و عمدتا در حاشیه شهر ها مانند شهرک های صنعتی با واحد های مختلف مورد بهره برداری قرار میگیرند.

مواریدی که باید برای احداث کارخانه مورد بررسی قرار بگیرد در گام اول نوع ساختمان اصلی کارخانه است که عمدتا سوله فلزی متداولترین نوع ساختمان صنعتی برای احداث کارخانه با کاربری های متفاوت است.

سوله ساختمانی با اسکلت فلزی با ابعاد متفاوت با دهانه های بزرگ و اغلب بدون ستون های مزاحم است و فضای مناسب و حداکثری را برای فعالیت کارخانه فراهم میکند. ایستافو

 

 

 

با توجه به اینکه سوله اصلی ترین قسمت یک کارخانه است باید با لحاظ تمامی فعالیت های مورد نیاز اعم از ورود و خروج بار و تجهیزات کارخانه ، عبور و مرور وسایل نقلیه ، کلیه فعالیت های بارگیری و انبارداری را مورد بررسی قرارداد و بهترین جانمایی را برای موقیعت ساختمان سوله در نظر گرفت.

محوطه ی کارخانه علاوه بر ساختمان سوله به واحد هایی دیگری نیاز دارد ، مانند ساختمان اداری.

ساختمان اداری در کارخانه ها معولا به دو صورت میتوان جانمایی کرد ، اول به صورت تلفیق با ساختمان سوله ( درون سوله ) دوم ساختمانی خارج از سوله یا بصورت همجوار با ساختمان سوله یا در موقعیتی دیگر در محوطه کارخانه.

ساختمان غذاخوری و ساختمان استراحت کارکنان و کارگر ها نیز مورد نیاز هر کارخانه ای است. بر اساس قوانین بهداشتی و محیط زیستی می بایست محل غذاخوری در محیط های کارگاهی و صنعتی بصورت مجزا باشد.معمولا ساختمان غذاخوری را در فاصله ای از سوله کارخانه احداث مینمایند چرا که علاوه بر جداسازی محل دو ساختمان ، کارکنان مجبور شوند کمی پیاده روی قبل و بعد از میل غذا در فضای باز را تجربه کنند.

 

 
 

 

ساختمان تاسیسات

ساختمان های تاسیساتی و زیرساختی کارخانه بصورت اتاق های کوچک در موقعیت هایی مناسب و حفاظت شده در نظر گرفته میشوند.ساختمان هایی مانند اتاق برق ، اتاق گاز و اتاق آب و فاضلاب کارخانه.

اتاق برق می بایست در محیطی کاملا امن و با اجرای ضوابط مهندسی اعم از عایق کاری کف اتاق ، تنظیم دمای مناسب اتاق ، نصب وسایل اطفای حریق مناسب و کنترل کامپیوتری و بصری اجرا گردد.

اتاق گاز که در آن کنتر اصلی گاز و نیز شیر های انشعابات گاز قرار دارد نیز باید مورد بررسی ایمنی و فنی قرار گیرد. قطع کن های اتوماتیک ف کپسول های اطفای حریق ، هواکش های ورود و خروج و نصب علائم هشدار دهنده از عوامل مهم در احداث اتاق گاز است.

تاسیسات اب و فاضلاب نیز باید مانند اتاق گاز و برق با کارشناسی های اولیه مورد بررسی قرار بگیرند.بعضی از کارخانه های تولیدی نیاز به سیستم های تسویه فاضلاب و پسماند دارند که می بایست حتما بسته به نوع فعالیت کارخانه طراحی و احداث گردد.

 

 
 

 

اتاق خنک کننده و گرم کننده از تاسیسات های مورد نیاز کارخانه های می باشد. بعضی از خطوط تولید در کارخانه های نیاز به دمای مناسب جهت جلوگیری از گرم شدن دارد این امر با سیستم های خنک کننده کندانسور قابل رفع می باشد.همچنین برای تنظیم دمان داخلی سوله در فصول مختلف از سیستم های گرم کننده برای فصول سرد سال استفاده می شود.اغلب اتاق تاسیسات گرم کننده و خنک کننده بر پشت بام ساختمان های موجود و در ارتفاعات معینی جانمایی می شوند که پیشنهاد می شود برای حفاظت از این نوع تاسیسات ، احداث سایبان و یا احداث اتاق های بصورت لوور در دستور کار قرار بگیرد ، زیرا علاوه بر حفاظت ازتابش مستقیم  نور آفتاب و باران در اختفای تاسیسات هم از لحاظ بصری و زیبایی ساختمان و هم از لحاظ قوانین پدافند غیرعامل کمک بسزایی می نماید

تانکر آب ، برای کارخانه های از الزامات است چرا که در بعضی از کارخانه های استفاده از آب برای فعالیت روزانه ی کارخانه امری واجب است و از طرفی استفاده از آب آشامیدنی هم از لحاظ هزینه و هم از لحاظ زیستی پسندیده نمی باشد.

معمولا تانکر آب بصورت هوایی با توجه به نوع نیاز و فشار درخواستی و مصرف روزانه ، ارتفاع آن و مقدار حجم آن تعیین می شود.

حراست و نگهبانی کارخانه

برای حفظ امنیت در تمام ساعات روز باید تمامی ورود و خروج و فعالیت های روزانه کارخانه مورد رصد قرار بگیرد.پیش بینی ساختمان های نگهبانی و یا برجک های نگهبانی ، دوربین های مداربسته در محوطه های بیرونی و فضای داخلی سوله و ساختمان ها ، پیش بینی و جانمایی سیستم برق اضطراری جهت خاموشی های ناگهانی ، تعبیه سیتسم های روشنایی در شب ، جانمایی سیستم های هشدار دهنده (متصل به ایستگاه اتش نشانی ، اداره پلیس و حراست کارخانه) از عوامل مهم در طراحی و احداث ساختمان های حراست و نگهبانی کارخانه است. ایستافو

 

 
 

 

ساختمان انبار

انبارداری در کارخانه های همیشه مهم بوده است ، تعبیه فضای مناسب وتقسیم شده برای نگهداری از مواد اولیه ، تجهیزات و تمامی موارد لازم کارخانه ها باید در دستور کار طراحی کارخانه قرار بگیرد.

ساختمان انبار کارخانه می تواند بصورت جداگانه در موقیعتی از کارخانه باشد و یا میتواند در داخل سوله احداث شود.در هر دو صورت باید مواردی از قبیل ایمنی و امنیت ، سهولت بارگیری و بارگذاری ، سهولت عبور و مرور ماشین آلات را در ان پیش بینی کرد.

محوطه ضایعات

در اغلب کارخانه های وجود محیطی برای نگهداری موقت ضایعات حاصل از فعالیت روزانه کارخانه الزامی است. محوطه ای که معمولا از سوله اصلی فاصله داشته و بصورت ساختمان و یا بصورت فنس کشی ، محصور شده است.

ضایعات می تواند بصورت فیزیکی و خشک و یا تر و شیمیایی باشند که برای هر کدام بر حسب مورد باید محوطه ای کارشناسی شده را پیش بینی کرد.

 

 
 

 

پارکینگ

کارخانه ها معمولا دارای پارکینگ و محوطه ای برای پارک وسائل نقلیه کارکنان و نیز وسایل مربوط به کارخانه هستند.با توجه به اینکه پارکینگ کارخانه های در محوطه های باز هستند وجود سرپناهی مانند سایبان پارکینگ برای وسایل نقلیه از الزامات محوط کارخانه است.

در طراحی جانمایی سایبان پارکینگ کارخانه ها باید زاویه تابش آفتاب در طول روز و بخصوص در اوج زمان تابش مورد بررسی قرار بگیرد.سایبان پارکینگ برای کارخانه ها که چندسالی است متداول شده است ، سایبان بدون ستون مزاحم و بصورت کنسولی می باشد ، این نوع از سایبان پارکینگ علاوه بر زیبایی ، سهولت رفت و آمد و پارک کردن خودرو ها را نیز فراهم کرده است.

برای حصارکشی سراسر زمین کارخانه می توان از مصالحی از قبیل فنس کشی ، دیوار کشی سنتی و یا دیوار های پیش ساخته بتنی بهره برد و نیز با استفاده از نرده های فلزی بر روی دیوار ها از ورود افراد و یا حیوانت به داخل محوطه کارخانه جلوگیری کرد.

 

 

نویسنده : مصطفی حسینی

منبع : واحد تولید محتوا ایستافو